Yararlı Cips

            Kahramanmaraş Usulü Tarhana Nasıl Yapılır? 

                     Özellikle kış zamanlarında vazgeçemediğimiz bir lezzet olan, kendi kültürümüze ait olan Maraş tarhanasının yapımından ve insan vücuduna ne kadar yararlı olduğunu bugün sizlere paylaşacağım. Önceleri tarhana yapacak olan komşu, diğer komşularına
haber eder onlarda yardıma gelir bu böyle sürüp giderdi, çünkü tarhananın o kendini yedirme zevki ne kadar güzel olsa da yapılışı bir o kadar emek ve sabır istiyor. O günden bugüne uzanan bu gelenekle tarhananın yapımı kolaylaşır hem de komşular arası muhabbet artar, o neşeyle yapıldığı için tarhananın tadı daha da çok güzelleşir.

             Nerelerde Yeriz Tarhanayı?

              Daha çok çayın yanında çerez yerine tavuk suyu veya kemik suyuyla ıslatılıp yenmesi, soğuk kış dönemlerinde buram buram kokan ve içinizi ısıtan çorbası, kızartması ( yağda ve fırında süper oluyor deneyin derim 😋) biliyorum şimdi olsa da yesek diyorsunuz, o zaman yolunuz Maraş'a düşerse beklerim... Gelelim yapımını anlatmaya.

               Nasıl Yapılır ?

              Şimdi gelelim zahmetli yiyeceğimiz olan tarhananın yapımına;

    Yapım aşamasında tarhana yapılacak en uygun buğday seçilerek değirmene gönderilir ve bize döğme (yarma) halinde geri gelir ve işlemlere başlanır. Bir ailenin yıllık tarhana ihtiyacı, halk arasında söylenilen deyimiyle ''Grad''22 kg ağırlığında bir ölçü kullanılarak hesaplanır ve yapılır. Döğme dört ayaklı saç yani ayaklı demirin üzerine konulan 3/2 su dolu mesare( muhasara) kazanının ya da (biz teşt kazanı diyoruz aynı şehir olsa da isimlendirme farklı olabiliyor) içerisine dökülür ve normal pilav gibi altında odunların yanmasıyla pişirilmeye başlanır ve yine yardımlaşmak suretiyle kazan nöbetleşerek yemek karıştırır gibi tarhana küreği (normal ağaç kaşığının büyük halini hayal edin) ile karıştırılır, yoksa kazanın dibi ne tutma ihtimali oldukça yüksektir. Piştikten sonra kazanın üzerine sini yani büyük tepsi konulur ve pişmiş döğme aşı kendi buharı ile pişmeye yani dinlenmeye bırakılır.

           

                    Sıra yoğurma işlemine gelince önceden döğme soğuduktan sonra ıslak beze alınıp onun içerisinde yoğurulmuş ama şimdi daha da kolaylaştı; uzun kapaklı bidonlara biraz döğme, biraz ekşi yoğurt (50-60 kg) eşit şekilde koyulup karıştırılır. Bir yandan kekik ve tuz yoğurdun içerisine eklenip karıştırılır (ama tuz fazla koyulduğu zaman tarhananın o öz tadını bastırmasına neden olur bu yüzden tadarak koymak gerekir).

            Böylelikle yoğurma işlemi tamamlanır, temmuz-ağustos ayları tarhananın yapılacağı en güzel zamanlardır. Çünkü o zamanlarda tarhana hem gevrek olur hem de o güzel rüzgarlı hava, tarhananın tadını verir. Sonra aşın biraz dinlenmesi, soğuması beklenilir. Akşam vakitlerinde saat 10-11 gibi aş et makinesiyle çekilir hem tadı çok güzel olur hem de yerken ağza zarar vermesini engeller. Çekilmesinin sebebi daha ince olur, yemesi daha zevk verici olur.

            Çekme işlemi tamamlandıktan sonra gecenin 4'ü ile 5'i arasında kalkıp hazırlıklar yapılır yapılmaya başlanır. Şapta dediğimiz kavak ağacının dallarını çiğlerin altına koyarız ki çiğin yere değmesini önlemek için, sonra çiğlere kim sermesini biliyorsa mala yardımıyla sermeye başlarız. Serme işlemi tamamlandıktan sonra öğle vaktine kadar kesinlikle firik olur(tarhananın yaş hali yani tarhananın daha kurumamış hali). Firik olmasını bekleyene kadar, sürekli dama çıkar çıkar ineriz, onun kokusu zaten her yeri sarmıştır. Çiğ damdan eve iner yer fıstığı, antep fıstığı, badem, ceviz eşliğinde ve tabi ki aile bireyleriyle hem beraber afiyetle yenir.😋

    

       Sonra 2-3 gün güneşte beklemeye bırakılır, 2-3 gün geçtikten sonra artık tarhana kurumuştur güneşin vermiş olduğu etkiyle çıtırdamaya başlar yan sesler çıkarır beni artık sök sesidir bu... Ertesi sabah saat 5 gibi erkenden kalkıp tarhanayı sökmek yani tarhanayı çiğden ayırmaya başlarız,. Çoğunluk olursa çok çabuk biter tabi ki birde darazlanmadıysa (yani tarhana çiğe yapışmadıysa, parça parça olmadıysa) o şekle geldiyse eğer parmaklarınız mahvolacak demektir, hatta kanar bile 😨. Ama yedikten sonra onları unutur gidersiniz. Sökme işlemi de tamamlandıktan sonra akşama kadar hem gevresin hem de güneşin yararlı ışınları bünyesine alsın diye sereriz akşam olunca fıçıya yerleştiririz... 

                      Gördüğünüz üzere tarhananın yapımı o kadar meşakkatli ki bazen ben bile tarhana aşığıyım ama ''gelecek sene yapmayalım, bıktım artık yapmayalım'' değimi hatırlıyorum ama, yine yapıyoruz. Akdeniz Bölgesinin son şehri olunca  aşırı sıcak oluyor, çatı sistemi olmayıp sadece dam olunca sıcakta ölüyoruz gerçekten... Çatılı evde ve apartman tarzı evlerde yaşayan Maraşlılar tarhana seven insanlar ne yapıyor, nasıl bu tarhana ihtiyacını karşılıyor diyorsanız, tarhana yapan pek çok fabrika ve şirketler ya oralardan temin ediyor ya da bazı kişiler evlerinde geçimlerini sağlamak için yapıyorlar oralardan temin ediyorlar. Ama bu evde yapan kişilerin güvenirliliğine ve hijyenikliğine bakarak sipariş verirler. Tarhana benim için, daha doğrusu bir Maraşlı için su gibidir yaşamayaz neredeyse... Hatta öğrenci olduğum için Kayseri'ye bile getiriyorum. Mesala ev arkadaşlarım birisi Kocaelili diğeri Samsunlu ilk tattıklarında beğenmemişlerdi iyi hatırlıyorum çıkartmışlardı. Ama şu an bana tarhana bile bırakmadılar onlarda bağımlı gibi oldular 😂 O kadar yoruluruz yapımından ama asla bu sevdadan vazgeçmeyiz... Şimdi tarhananın faydalarına gelelim:

             TARHANA'NIN FAYDALARI NELERDİR?

•  Besin değeri oldukça yüksektir.
• İçerdiği kalsiyum ile, kemiklere destek olur. Çocuklarda kemik gelişimini destekler.
• Bağırsak hareketlerini düzenler.
• Glisemik indeksi beyaz ekmeğe oranla düşük olduğundan, şeker hastaları ve tansiyon hastaları tarafından rahatlıkla tüketilebilir.
• 100 gr toz tarhanada 14,1 gr protein, 58,8 gr karbonhidrat ve 3,9 gr yağ, 78 mg kalsiyum, 0,5 mg demir bulunur. İyi bir protein,kalsiyum, A vitamini, B1 vitamini,B2 vitamini ve likopen kaynağıdır.
• Fermantasyon (mayalama) sonucu yapılan tarhananın prebiyotik özelliği bulunmaktadır.
• Yoğurt yemeyen kişiler ve bebekler için, iyi bir alternatif  besindir.
• İçerdiği likopen ve diğer besin maddeleri sayesinde, kansere karşı iyi bir silahtır. 

            Tarhananın saymakla bitmeyen faydalarını gördünüz sonraki blogta görüşmek üzere...